Η διαπαιδαγώγηση στα ψηφιακά μέσα

Στην εποχή της πληροφορίας η ικανότητα χρήσης των ψηφιακών μέσων αποτελεί στοιχειώδες προσόν – κλειδί. Όποιος δεν την έχει, θεωρείται ψηφιακά αναλφάβητος. Ιδιαίτερα τα παιδιά χρήζουν βοήθειας και υποστήριξης προκειμένου να χρησιμοποιούν με δική τους ευθύνη τα διάφορα μέσα. Συγκεκριμένα, η ψηφιακή κατάρτιση των παιδιών θα πρέπει να περιλαμβάνει τη γνώση των ορίων και των δυνατοτήτων των μέσων, την ικανότητα προσανατολισμού μέσα σε ένα διαδραστικό πολυμεσικό περιβάλλον, την ικανότητα πλοήγησης στο διαδίκτυο, τα εκπαιδευτικά (και όχι μόνο) παιχνίδια, καθώς και την ικανότητα αναγνώρισης, αποφυγής και αντιμετώπισης των πειρασμών και των κινδύνων των ψηφιακών κόσμων. Η παιδεία στη χρήσης των μέσων επικοινωνίας αποτελεί, πλέον, τμήμα της γενικής, θεμελιώδους μόρφωσης ενός παιδιού.

Η ανάπτυξη του κόσμου της πληροφορίας επηρεάζει έντονα τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο, οι υπολογιστές και το διαδίκτυο συμβάλουν ολοένα και πιο συχνά και ουσιαστικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ πάρα πολλά παιδιά έχουν πρόσβαση από το κινητό τους, από υπολογιστές φίλων ή μέσω internet café. Με άλλα λόγια, τα παιδιά ζουν ήδη στον ψηφιακό κόσμο και διαπαιδαγωγούνται στα πλαίσιά του. Όποιος δεν είναι «μέσα» απειλείται από ελλιπή πληροφόρηση και απομόνωση από όσα συμβαίνουν γύρω του. Γι αυτό, θα πρέπει με κάθε τρόπο να αποφύγουμε τον αποκλεισμό των παιδιών μας από την ψηφιακή κοινωνία, να τους δώσουμε όσο το δυνατό περισσότερα εφόδια ώστε να μπορούν να επωφεληθούν τα μέγιστα από τις τεχνολογικές δυνατότητες και να τα βοηθήσουμε να βρουν τη θέση που τους ταιριάζει στην κοινωνία της πληροφορίας.

Πως, όμως, τα παιδιά διαπαιδαγωγούνται στον κόσμο της πληροφορίας; Κατ’ αρχήν, μιμούνται τις δραστηριότητες των ενηλίκων. Πρέπει, λοιπόν, να τους δείξουμε τον σωστό τρόπο αξιοποίησης των νέων μέσων μέσα από το καθημερινό μας παράδειγμα Αν εμείς γνωρίζουμε πώς να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο με υπευθυνότητα, αναγνωρίζουμε και αποφεύγουμε τις κακοτοπιές και προτείνουμε στα παιδιά μας χρήσιμους κι ενδιαφέροντες δικτυακούς τόπους, θα κάνουν κι αυτά τα ίδιο.

Ακόμα κι αν κάνουμε ό,τι μπορούμε για να δίνουμε το σωστό παράδειγμα, τα παιδιά χρειάζονται την καθοδήγησή μας ώστε να χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες με ασφάλεια. Ωστόσο, ο δρόμος της ασφάλειας δεν θα πρέπει να περνάει μέσα από τις απαγορεύσεις: οι επιθυμίες των παιδιών πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν και οι πιθανοί περιορισμοί να τους γίνονται κατανοητοί.

Το πρόβλημα του εθισμού: Είναι φυσιολογικό για τα παιδιά να ασχολούνται πολλές ώρες με το διαδίκτυο και τους εικονικούς κόσμους. Το πρόβλημα εμφανίζεται μόνο από τη στιγμή που μειώνουν τις κοινωνικές τους δραστηριότητες, αποφεύγουν να συναναστραφούν με τους φίλους και την οικογένειά τους και απομακρύνονται από το σχολείο. Οι περιορισμένες κοινωνικές επαφές, όμως, δεν προκαλούνται πάντοτε από την υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Συνήθως η υπερβολική χρήση μέσων αποτελεί σύμπτωμα της έλλειψης φιλίας και του περιορισμένου κύκλου γνωριμιών. Η αφοσίωση στους υπολογιστές μπορεί να αποτελεί μια κραυγή βοήθειας, στην οποία πρέπει να ανταποκριθούμε με αγάπη και λογική.

Τα παιδιά που βρίσκουν (τυχαία ή εσκεμμένα) πορνογραφικό ή βίαιο περιεχόμενο, χρειάζονται επίσης τη βοήθειά μας. Οι ρεαλιστικές εικόνες πολέμου και βίας – που είναι διάσπαρτες στο διαδίκτυο – κλονίζουν την αγνή ψυχή τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να μιλάμε μαζί τους και να τους γνωστοποιούμε και τα δικά μας αισθήματα, ώστε να αισθανθούν πως δεν είναι μόνα τους στον κόσμο, είτε τον πραγματικό είτε τον ψηφιακό, και ότι έχουν τη βοήθεια και τη συμπαράστασή μας.

Μπορούμε πάντοτε να περιορίσουμε την πρόσβαση των παιδιών σε πληροφορίες και μέσα, αλλά υπάρχει περίπτωση να έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα και να προκληθούν προβλήματα στις σχέσεις μας. Γι αυτό, παράλληλα με τους περιορισμούς, πρέπει να προσφέρουμε εναλλακτικές λύσεις, δηλαδή ιστοτόπους και χρήσεις του διαδικτύου που, ενώ είναι ενδιαφέρουσες και διασκεδαστικές, είναι, ταυτόχρονα, και ωφέλιμες. Να θυμάστε ότι οι γονείς που θεωρούν το διαδίκτυο περιττό και δεν ασχολούνται ποτέ με αυτό «χαλάνε το παιχνίδι». Οι γονείς που απαγορεύουν, χωρίς να έχουν ιδέα για το διαδίκτυο, δεν θα ληφθούν σοβαρά υπ΄ όψιν. Οι γονείς που αδιαφορούν για τις προτιμήσεις των παιδιών τους στο διαδίκτυο, παρέχουν στα παιδιά τους ελάχιστη βοήθεια προσανατολισμού και δεν μπορούν να τα καθοδηγήσουν στην χρήση του υπολογιστή και τους κανόνες και τις αξίες του διαδικτύου.

Άρθρο για τον Χιακό τύπο