Παρασκευή, Νοεμβρίου 06, 2009

Για τον μαθητικό υπολογιστή

Από εδώ.

Η φετινή σχολική χρονιά ξεκίνησε με μία σημαντική παροχή από την πλευρά της πολιτείας: ένα φορητό υπολογιστή για όλους τους μαθητές της Α’ γυμνασίου (και αρκετούς από τους καθηγητές τους). Εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές καλούνται να προβληματιστούν για τον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιήσουν τον μαθητικό υπολογιστή. Η σωστή αξιοποίηση του μαθητικού υπολογιστή συνιστά ένα πρόβλημα του οποίου η λύση δεν είναι καθόλου προφανής. Εξάλλου, εκτός από τα πλεονεκτήματα, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και οι μαθητές θα πρέπει να γνωρίζουν και τους κινδύνους που εγγυμονεί ένα τέτοιο εγχείρημα, καθώς και πως θα τους αντιμετωπίσουν.



Αυτή τη στιγμή θα πρέπει όλοι οι μαθητές της Α’ γυμνασίου να έχουν στη διάθεσή τους έναν ολοκαίνουριο φορητό υπολογιστή αξίας 450 ευρώ. Σίγουρα ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής προσελκύει το ενδιαφέρον των παιδιών και των εφήβων, αφού αποτελεί ένα μέσο παιχνιδιού και επικοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να ιδωθεί ως μία συναρπαστική μηχανή με πολλές δυνατότητες. Είναι βέβαιο ότι με ένα φορητό υπολογιστή στη διάθεσή τους από τόσο μικρή ηλικία, όλοι οι μαθητές θα εξοικειωθούν πολύ πιο γρήγορα με τις νέες τεχνολογίες, και η κοινωνία της πληροφορίας θα γίνει ο φυσικός τους χώρος. Η εξοικείωση με τα μέσα της ψηφιακής εποχής αποτελεί βασικό στοιχείο του γραμματισμού του σύγχρονου ανθρώπου.

Από την άλλη πλευρά, η χρήση του μαθητικού φορητού υπολογιστή ως απλού παιχνιδιού σίγουρα αποτελεί πολύ μικρό μέρος των δυνατοτήτων του, ενώ ταυτόχρονα τον απομακρύνει από το ρόλο του ως βοηθητικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Το σημαντικό ζήτημα, λοιπόν, είναι το πως πρέπει να αξιοποιηθεί ο φορητός υπολογιστής για την υλοποίηση των εκπαιδευτικών στόχων και την περαιτέρω ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών.

Κατ’ αρχήν, οι φορητοί υπολογιστές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απόκτηση δεξιοτήτων στη χρήση των ψηφιακών μέσων. Αυτό αποτελεί, έτσι κι αλλιώς, προϋπόθεση για την περαιτέρω χρήση του φορητού υπολογιστή από τον κάτοχό του. Στη συνέχεια, ο υπολογιστής μπορεί να εξοπλιστεί με κατάλληλο εκπαιδευτικό λογισμικό. Οι τίτλοι που υπάρχουν στην αγορά περιλαμβάνουν λεξικά και εγκυκλοπαίδειες, βοηθήματα για το σχολείο, διαδραστικά περιβάλλοντα, προσομοιώσεις και πολλά άλλα. Το επόμενο βήμα είναι η αξιοποίηση των ατέλειωτων πόρων του διαδικτύου. Εκτός από τα ανοιχτά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες, ο παγκόσμιος ιστός παρέχει πολλά άλλα εργαλεία χρήσιμα στην εκπαίδευση, όπως προσομοιώσεις, χάρτες, εικόνες, κείμενα, συζητήσεις και απόψεις, κ.α. Επιπλέον, ο παγκόσμιος ιστός είναι ένας τόπος όπου μπορεί κανείς να αναπτύξει τις κοινωνικές του ικανότητες, τις δεξιότητες επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης, να διευρύνει τους ορίζοντές του, να αποκτήσει ερεθίσματα και, γενικά, να μορφωθεί και να παιδευθεί.

Όσον αφορά τους καθηγητές, ελπίζουμε ότι όχι μόνο θα προσαρμόσουν το νέο αυτό εκπαιδευτικό εργαλείο στις ανάγκες της διδασκαλίας τους, αλλά θα αναζητήσουν τρόπους και ιδέες για την περαιτέρω βελτίωση του εκπαιδευτικού τους έργου. Για παράδειγμα, η παρουσία πολλών Η/Υ σε μία εκπαιδευτική αίθουσα διευκολύνει τη μεταφορά εκπαιδευτικού υλικού, ασκήσεων, κλπ.. Ταυτόχρονα, επιτρέπει την πραγματοποίηση αυτόματης αξιολόγησης, την εφαρμογή τεχνικών αυτο-εκπαίδευσης, την εύκολη συλλογή στοιχείων χρήσιμων στον εκπαιδευτικό κ.α. Ιδιαίτερη σημασία, ωστόσο, έχει για τον εκπαιδευτικό η δυνατότητα να αποθηκεύει, να βελτιώνει και να μοιράζεται το εκπαιδευτικό του υλικό με τους συναδέλφους του. Με αυτό τον τρόπο αποκτά πρόσβαση σε κοινότητες εκπαιδευτικών οι οποίες τον εξοπλίζουν με το υλικό και τη βοήθεια που χρειάζεται κάθε φορά.

Πίσω από την έδρα οι καθηγητές καλούνται να αναλάβουν ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο: έχουν χρέος να κατανοήσουν τις δυνατότητες των νέων εκπαιδευτικών εργαλείων και να οδηγήσουν τους μαθητές τους στο να τις κατακτήσουν μέσα από ένα οργανωμένο πλάνο. Οι καθηγητές θα πρέπει να λάβουν υπόψιν τους ότι οι υπολογιστές μπορεί να κρύβουν πολλούς κινδύνους και θα πρέπει να φροντίσουν να προστατεύσουν τους μαθητές τους από αυτούς, χωρίς όμως να τους αποθαρρύνουν Αν και θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τους φορητούς υπολογιστές ακόμα και μέσα στην εκπαιδευτική αίθουσα, ωστόσο δεν θα πρέπει να το κάνουν εις βάρος του αντικειμένου που διδάσκουν ή άλλων πτυχών της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Από την άλλη, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρήσουν ότι το ζήτημα του φορητού υπολογιστή αφορά αποκλειστικά και μόνο τα τεχνικά μαθήματα. Ο υπολογιστής είναι ένα εργαλείο που μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά σε όλες τις πνευματικές δραστηριότητες των μαθητών, ακόμα κι έξω από το μάθημα της πληροφορικής, ακόμα και στα λεγόμενα “θεωρητικά” μαθήματα.

Κάθε ηλεκτρονική συσκευή μπορεί να είναι επικίνδυνη αν κανείς δεν ξέρει πως να προφυλαχθεί και να τη χρησιμοποιήσει σωστά. Στους φορητούς υπολογιστές έχει ιδιαίτερη σημασία η προστασία των ιδιωτικών πληροφοριών του χρήστη τους. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές σε καθημερινή βάση, αφήνουν πολλά από τα στοιχεία τους σε αυτούς, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούν εντελώς. Παράλληλα, αρκετοί χρησιμοποιούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή για να κρατήσουν προσωπικές σημειώσεις ή να αποθηκεύσουν εσκεμμένα άλλες προσωπικές και ιδιωτικές πληροφορίες. Οι χρήστες, λοιπόν, θα πρέπει να ενημερωθούν για τους τρόπους διαρροής ή κλοπής αυτών των πληροφοριών από τον υπολογιστή τους και να φροντίσουν να προστατεύσουν τα ιδιωτικά τους στοιχεία και τα προσωπικά τους δεδομένα.

Ένας άλλος κίνδυνος που σχετίζεται με το τεχνικό μέρος του φορητού υπολογιστή είναι οι ιοί και τα άλλα επικίνδυνα προγράμματα που είναι δυνατό να αλλοιώσουν τα αρχεία των παιδιών, να καταστρέψουν τις εργασίες και το λογισμικό τους και, γενικότερα, να προκαλέσουν σοβαρές δυσλειτουργίες στη συσκευή. Δεδομένου ότι ο φορητός αυτός υπολογιστής θα χρησιμοποιείται πλέον ως βασικό εκπαιδευτικό εργαλείο, οποιαδήποτε σοβαρή ζημιά σε αυτόν θα έχει επιπτώσεις στην πρόοδο του παιδιού. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να βοηθήσουν να παιδιά να προστατεύσουν τους υπολογιστές τους από τους ιούς και τα επιβλαβή προγράμματα. Συνήθως, ωστόσο, χρειάζεται και η συμμετοχή κάποιου ειδικού, π.χ. του πληροφορικού του σχολείου ή του τεχνικού προσωπικού του καταστήματος από όπου αγοράστηκε ο φορητός υπολογιστής.

Οι περισσότεροι και οι πιο σημαντικοί κίνδυνοι αφορούν στη χρήση του παγκόσμιου ιστού και του διαδικτύου. Έχει αναφερθεί επανειλημμένα ότι το να αφήσεις ένα παιδί μόνο του στον παγκόσμιο ιστό είναι σαν να το αφήνεις μόνο του να κάνει βόλτα στην Ομόνοια στις 12 το βράδυ: υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να γίνει μάρτυρας εικόνων και καταστάσεων που δεν είναι έτοιμο να τις αντιμετωπίσει. Γι αυτό το λόγο οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία ανακάλυψης του μαγικού κόσμου του ίντερνετ μαζί με το παιδί τους. Θα πρέπει να είναι δίπλα του, ως φυσικές παρουσίες, τουλάχιστον στα πρώτα του βήματα, να ενδιαφέρονται για τις διαδικτυακές του δραστηριότητες, και να φροντίσουν ο υπολογιστής να χρησιμοποιείται σε κοινόχρηστο χώρο (π.χ. την κουζίνα ή το σαλόνι).

Ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα παιδιά που χρησιμοποιούν διαδικτυωμένες τεχνολογίες είναι ο εθισμός. Συνήθως ο εθισμός στη χρήση του διαδικτύου προκαλείται από την υπερβολή. Οι έφηβοι που συνηθίζουν να κάθονται υπερβολικά πολλές ώρες (π.χ. 12 ώρες την ημέρα) μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τους κινδυνεύουν να εθιστούν, γεγονός που θα έχει ως συνέπεια να εγκαταλείψουν σταδιακά όλες τις άλλες δραστηριότητες της ζωής τους και να ασχολούνται μόνο με τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες. Ωστόσο, οι περιπτώσεις εθισμού είναι αντιμετωπίσιμες, αρκεί κανείς να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς.

Συνοψίζοντας, ο φορητός μαθητικός υπολογιστής αποτελεί μία πολύ καλή αρχή για την αξιοποίηση των νέων μέσων στην εκπαίδευση, αρκεί να αξιοποιηθεί σωστά. Οι προκλήσεις που αφορούν στην αξιοποίησή του είναι μεγάλες, τόσο για τους μαθητές, όσο και για τους γονείς και τους καθηγητές. Είναι βέβαιο ότι η πορεία προς τη σωστή ενσωμάτωση του νέου μέσου δεν θα είναι εύκολη κι οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να προχωρήσουν προσεκτικά και βάση σχεδίου για την ολοκληρώσουν με αίσιο τρόπο. Επιπλέον, θα πρέπει όλοι να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους που εγγυμονεί αυτή η δράση, είτε σε τεχνικό επίπεδο, είτε σε κοινωνικό, είτε σε ψυχολογικό. Όλες οι πλευρές θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά, ώστε να προστατεύσουν τους μικρούς μαθητές. Έτσι θα τους εξασφαλίσουν την εκπαίδευση που οραματιζόμαστε και που τους αξίζει.

Δεν υπάρχουν σχόλια: