Οι τα ψηφιακά μέσα θεωρούνται σήμερα αναπόσπαστο τμήμα της ζωής μας και η ικανότητα χρήσης τους επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά μας, τη θέση μας μέσα στην κοινωνία και τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Αρκετοί είναι οι φίλοι της τεχνολογίας που παραθέτουν με ενθουσιασμό τα οφέλη που αποκομίζουν όσοι αξιοποιούν τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων και κυρίως των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του παγκόσμιου ιστού και ενθαρρύνουν την επέκταση του κοινωνικού κύκλου μέσω των κοινωνικών δικτύων (π.χ. facebook), την εκπαίδευση μέσω υπολογιστή ή/και από απόσταση, τη χρήση ζωντανών συνομιλιών για την επικοινωνία με απομακρυσμένα πρόσωπα, την οργάνωση της δουλειάς μας με το λογισμικό γραφείου (π.χ. word), την ενίσχυση της εκπαίδευσης με σύγχρονο εξοπλισμό (π.χ. διαδραστικοί πίνακες) και λογισμικό, κ.α. πολλά. Από την άλλη πλευρά, εξ' ίσου πολλοί, αν όχι περισσότεροι, είναι εκείνοι που κρατούν σοβαρές επιφυλάξεις όσον αφορά τις ψηφιακές τεχνολογικές εξελίξεις. Προειδοποιούν ότι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ο παγκόσμιος ιστός μπορούν να βλάψουν τους χρήστες τους, να προκαλέσουν απώλεια στον έλεγχο των προσωπικών στοιχείων, να φέρουν ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες σε επαφή με κακόβουλους ανθρώπους ή ακατάλληλη πληροφορία, να αποτελέσουν πεδίο για απάτες, κλοπές πιστωτικών καρτών, να μετατραπούν σε κανάλια διάδοσης παραπλανητικών ειδήσεων, να καταλήξουν αντικείμενο εθισμού για τους νέους, κ.α. Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να κρατήσουν μία θέση ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα. Οι πιο σώφρονες προσπαθούν να συνθέσουν τις δύο απόψεις, ώστε να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τα ψηφιακά μέσα ενώ ταυτόχρονα προστατεύονται από τους κινδύνους που τα συνοδεύουν.
Ιδιαίτερα σημαντική σε αυτό το θέμα είναι η θέση του εκπαιδευτικού στην πληροφορική και τις δεξιότητες χειρισμού των ψηφιακών μέσων, είτε αυτός εργάζεται στη δημόσια ή ιδιωτική υποχρεωτική εκπαίδευση, είτε στην εκπαίδευση ενηλίκων, είτε στις ιδιωτικές σχολές πληροφορικής. Ο εκπαιδευτικός αυτός καλείται να μεταδώσει στους εκπαιδευόμενους τις απαραίτητες δεξιότητες και γνώσεις ώστε να χρησιμοποιήσουν σωστά τα νέα μέσα. Είναι, λοιπόν, δική του ευθύνη να εφοδιάσει τους μαθητές με εκείνες τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να διαγνώσουν έγκαιρα και να προλάβουν τους κινδύνους που καιροφυλακτούν στο διαδίκτυο, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα, ακριβώς όπως είναι και δική του ευθύνη να δώσει κίνητρα στους μαθητές για να χρησιμοποιήσουν με τον κατάλληλο τρόπο τα ψηφιακά μέσα.
Ένα πρόγραμμα διδασκαλίας στη χρήση των ψηφιακών μέσων, λοιπόν, θα πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στα δύο άκρα: από τη μία πλευρά οι μαθητές θα πρέπει να ενθουσιάζονται με τα ψηφιακά εργαλεία και από την άλλη θα ενημερώνονται για τους κινδύνους από τους οποίους πρέπει να προφυλαχθούν. Κάθε ενότητα δεξιοτήτων που διδάσκονται θα πρέπει να συνοδεύεται από πιθανούς κινδύνους και τις προφυλάξεις που θα πρέπει να λαμβάνουν. Τίποτα δεν θα πρέπει να απαγορευθεί εντελώς, η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο, κι ως τέτοιο θα πρέπει να διδαχθεί. Οι μαθητές θα πρέπει να γνωρίζουν πως να το χρησιμοποιούν σωστά, καθώς και τις συνέπειες της επιπόλαιας ή απρόσεκτης χρήσης.
Η πολιτεία θα πρέπει πολύ σύντομα να λάβει μέτρα ώστε η ισορροπημένη διδασκαλία σε θέματα ασφάλειας στη χρήση των ψηφιακών μέσων να αποτελέσει σύντομα βασική παράμετρο των αναλυτικών προγραμμάτων διδασκαλίας της πληροφορικής. Με κάποιο τρόπο, επίσης, θα πρέπει να περιληφθούν αυτές οι αρχές και στη διδασκαλία δεξιοτήτων ηλεκτρονικών υπολογιστών και πληροφορικής που πιστοποιούνται από ιδιωτικούς φορείς (π.χ. ECDL). Τόσο η δημόσια υποχρεωτική εκπαίδευση όσο και η ιδιωτική βιομηχανία πιστοποιήσεων έχουν κάνει πολύ λίγα οργανωμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, με αποτέλεσμα να στηρίζονται περισσότερο στις πρωτοβουλίες ορισμένων εκπαιδευτικών ή εκπαιδευτικών μονάδων.
Ωστόσο, ο εμπλουτισμός των υπαρχόντων προγραμμάτων εκπαίδευσης και η συνειδητοποίηση των εκπαιδευτικών ίσως να μην επαρκούν ως μέτρα για τη συνολική αντιμετώπιση των κινδύνων που συνοδεύουν την εποχή της πληροφορικής και των επικοινωνιών, καθώς αφορούν μία μερίδα, μόνο των ανθρώπων που επηρεάζονται. Υπάρχουν, επομένως, κάποιες σημαντικές κατηγορίες ανθρώπων που, ενώ χρησιμοποιούν ψηφιακά μέσα και εκτίθενται στους σχετικούς κινδύνους, δεν έχουν τον τρόπο να διδαχθούν τον τρόπο προστασίας τους από αυτούς. Η πλέον σημαντική και ευαίσθητη κατηγορία είναι αυτή των μαθητών του δημοτικού.
Τα παιδιά του δημοτικού χρησιμοποιούν, σε πολύ μεγάλο ποσοστό, διάφορα ψηφιακά μέσα όπως ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τον παγκόσμιο ιστό ή και κινητά τηλέφωνα. Ωστόσο, το αναλυτικό πρόγραμμα στο δημοτικό σχολείο προβλέπει ελάχιστα πράγματα για τη διδασκαλία των βασικών δεξιοτήτων πληροφορικής και, κυρίως, για τους κινδύνους από τους οποίους πρέπει να προστατευθούν τα παιδιά. Η ελάχιστη επαφή των παιδιών με ένα οργανωμένο πρόγραμμα πληροφορικής πραγματοποιείται μόνο σε ορισμένες ώρες στα ολοήμερα τμήματα, τα οποία οι μαθητές παρακολουθούν προαιρετικά, ενώ δεν λειτουργούν ούτε σε όλα τα σχολεία ούτε σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές. Αλλά ακόμα και στα ολοήμερα, οι εκπαιδευτικοί της πληροφορικής έχουν ελάχιστη έως καθόλου καθοδήγηση με αποτέλεσμα τα μαθήματά τους να είναι ανοργάνωτα και ανόμοια από σχολείο σε σχολείο. Το αποτέλεσμα είναι οι μαθητές του δημοτικού να εκτίθενται σε έναν ολόκληρο πολύπλοκο κόσμο που δεν έχουν την ψυχική δύναμη και καλλιέργεια να αντιμετωπίσουν μόνοι τους.
Ο μεγαλύτερος φόβος όσων ασχολούνται με την ασφάλεια στο διαδίκτυο είναι το πως οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στους μαγικούς κόσμους του παγκόσμιου ιστού μπορούν να επηρεάσουν τα μικρά παιδιά. Το ακατάλληλο περιεχόμενο (βία, πορνογραφία, κλπ.), ο κίνδυνος του εθισμού και η πιθανότητα επικοινωνίας με κακόβουλους ανθρώπους είναι οι κύριες ανησυχίες των γονέων και των εκπαιδευτικών. Ευχόμαστε οι επιφυλάξεις τους να μετατραπούν σε δράσεις που θα βοηθήσουν στην προσπάθεια να μετατραπεί ο κόσμος της κοινωνίας της πληροφορίας σε έναν ασφαλή κόσμο, ανοιχτό σε όλους.
Πηγές:
Ελληνικός Κόμβος για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο Safer Internet:
http://www.saferinternet.grΔράση ενημέρωσης του SaferInternet "Σώστε το Μήτσο"
http://www.saferinternet.gr/Default.aspx?tabid=272http://www.savemitsos.gr/Γραμμή Καταγγελιών για Ακατάλληλο Περιεχόμενο στον Παγκόσμιο Ιστό
http://www.safeline.gr